Zieke organisaties
Hoe meer ik over leer over systemen, hoe meer ik begrijp hoe we zieke organisaties beter kunnen maken. En ‘beter’ bedoel ik letterlijk als: genezen.
Ik vind het hartverscheurend om te zien en te horen wat het effect van een getraumatiseerde organisaties is op haar medewerkers.
Vaak weten organisaties dat zelf ook. Dan plegen ze een interventie. Maar het wisselen van directie, van sturingsfilosofie of een reorganisatie zijn zelden het antwoord. Bij zieke of getraumatiseerde organisaties is iets anders nodig. Dat begint bij het bewust worden van patronen. En daarna het helen van de disfunctionaliteit die daar soms al jaren in zit ‘ingebakken’.
Heb je dat weleens meegemaakt, dat je in een organisatie terecht komt waar conflict, angst of totale lethargie voelbaar is? Hoe optimistisch of energiek je ook begint, binnen een paar weken ben je deel van het systeem geworden en begin je vergelijkbaar gedrag te tonen.
Dat proces staat los van individuen. Met het aanpakken van een enkele medewerker of een groep ‘rotte appels’ doe je hooguit aan symptoombestrijding. Binnen de kortste keren steekt de ziekte weer de kop op. Als een organisatie gewond is, dan raken haar medewerkers dat uiteindelijk ook.
Systemisch kijken geeft ons handvatten om een organisatie duurzaam te genezen. Het vraagt om kracht en kwetsbaarheid. Om visie en vertrouwen. Dat is tegelijkertijd pittig en ongelofelijk de moeite waard.
Misschien is mijn hartenkreet een beetje off-topic, omdat ik meestal over projecten schrijf. Maar helaas is het ook de werkelijkheid voor veel van mijn klanten die projecten leiden in zo’n organisatie. Een paar tips die ik je mee wil geven als je in zo’n context projecten leidt:
- Maak helder naar je opdrachtgever wat je nodig hebt om deze klus te klaren. Ook (of misschien wel: vooral) als dat dingen zijn als rugdekking, vertrouwen, veiligheid, een heldere en beschikbare escalatielijn.
- Creëer een prettige en veilige biotoop voor je projectteam. Dit doe je onder andere door te investeren in teamspirit en een gedeelde identiteit.
- Kijk door een systeembril naar je team en de stakeholders. Waar komt gedrag vandaan? Wat ligt daar aan ten grondslag? Ook al voelt het soms zo, het gedrag gaat niet over jou.
- Zie een project als een paard van Troje waarmee je een ander geluid afgeeft in de organisatie. Een geluid dat als het ware ‘door trilt’ in de rest van de organisatie.
- Als daar ruimte voor is en het goed voelt: benoem wat je ervaart. Zowel tegen je team als tegen je stuurgroep of opdrachtgever. Als projectleider kom je vaak alle disfunctionele patronen in een organisatie tegen. Je hebt dus een enorme informatie voorsprong. Die kun je gebruiken om op verschillende lagen van de organisatie meer bewustzijn te brengen van zieke patronen.
1 comment on “Zieke organisaties”
Beste Petra, ik vind je hartenkreet helemaal niet off-topic. Vaak zijn de programma’s en projecten die organisaties starten en die je als programma- of projectmanager moet leiden de interventies die de organisatie probeert te plegen om de ziekte te bestrijden. Het kan dus enorm helpen om dit te snappen en de organisatie een spiegel voor te houden, of misschien wel de opdracht in zulke omstandigheden helemaal niet aan te nemen.