Al zo lang ik me herinner ben ik geïntrigeerd door compost. Het proces van rotten, vergaan en fermenteren; het fascineert me. Inmiddels besef ik dat het geen morbide interesse is, maar dat het gaat om heel iets anders: het laat me heel direct de cyclus van de natuur ervaren.

Compost transformeert tot een vruchtbare voedingsbodem, waarin pitten, zaden en stekken uitgroeien tot gezonde gewassen. De resten daarvan vormen weer voeding voor de composthoop, en de pitten en zaden groeien uit tot nieuwe vruchtdragende planten.

Het is een eindeloze cyclus; een ritme dat alle tijden heeft overleefd. Niets gaat verloren. Alles heeft een rol en een waarde in dit systeem. Hoe gezonder de aarde, des te veerkrachtiger en productiever de gewassen die er in groeien. Het is de basis voor hoe ik menselijke systemen (teams, organisaties, samenlevingen) zie.

Context en cultuur zijn de vruchtbare aarde voor menselijke systemen. Als de context gezond en in balans is, vormen mensen met elkaar een compleet en veerkrachtig systeem met natuurlijke, gezonde dynamieken.

Net als in de moestuin en in de composthoop zie je dat er een enorm aanpassend vermogen zit in sociale ecosystemen. Verstoringen maken dat systemen zich van binnenuit anders gaan organiseren om uiteindelijk weer te kunnen floreren. De resten van wat was zijn geen waardeloos afval, maar vormen de vruchtbare voedingsbodem voor dat wat wil ontstaan.

Dit maakt dat ik ondanks alle spanning en grimmigheid van deze tijd vertrouwen heb in het collectief. Je ziet deze bewegingen van binnenuit al ontstaan: regionale voedsel initiatieven, de opkomst van ruil- en geefeconomie, burgerinitiatieven op het gebied van landbouw, zorg, onderwijs, energie of ondernemerschap.

Allemaal niet opgelegd door een ‘autoriteit’, maar ontstaan vanuit zelforganisatie. Door mensen die voelen dat er iets anders nodig is. Dat ze deel willen uitmaken van het helpen ontstaan van het nieuwe, in plaats van al hun energie te richten op wat er niet werkt. Er ontstaat momentum; het nieuwe maakt het oude gestaag overbodig. Niet vanuit opgelegde prikkels of dwang, maar als een natuurlijke evolutie van binnenuit.

Ik sluit mijn ogen niet voor wat er allemaal speelt. In tegendeel. Maar ik kies ervoor om het – net als bij m’n composthoop – niet te beschouwen als een vieze verzameling stinkende resten, en het te zien als de rijke, vruchtbare compost die het aan het worden is. Dát is waar ik mijn aandacht en energie op wil richten.

Het zijn deze bewegingen die toewerken naar een nieuwe gezonde balans, waardoor het beter wordt voor het collectief. Niet dankzij (eerder ondanks…) controle of dwang, maar als een systemische respons en vanuit een natuurlijk, diep en krachtig oerverlangen om (weer) tot volle bloei te komen.