Afgelopen weekend deed ik voor het eerst mee aan een hackathon. Voor wie dit hippe verschijnsel nog niet kent: het is een marathon-brainstorm met een competitief element, waarin kleine teams komen met een innovatieve oplossing voor een vraagstuk. Ik zal u de details besparen over hoe een hackathonruimte ruikt nadat teams daar 24 uur onafgebroken in hebben zitten werken. Maar het concept is op zijn minst net zo prikkelend als de geur. In positieve zin, welteverstaan.

Een hackathon wordt meestal ingezet om met behulp van techniek een praktische oplossing voor een alledaags probleem uit te denken. Toch heeft een hackathon ook alles in zich om in een beperkte tijd tot een innovatieve oplossing voor andere problemen of vraagstukken te komen.

Waarom een hackathon als werkvorm?

Elk project heeft wel een moment waarop je tegen een knelpunt aanloopt. Een hersenkraker die zo taai is dat er niet direct een passend antwoord op te vinden is. Vaak sluit je je in dat geval op met je projectteam om mogelijke oplossingen uit te werken. Maar door met een groep tot in de haarvaten invoerde mensen te brainstormen, ontstaat snel tunnelvisie. En op dat moment is een hackathon een uitkomst.

“Hacking means exploring the limits of what is possible, in a spirit of playful cleverness”

• De werkvorm prikkelt tot denken in mogelijkheden en oplossingen
• Het is creatief en speels, waardoor een taai knelpunt of vraagstuk oprecht als uitdaging en niet langer als probleem wordt ervaren
• Door de beperkte tijd wordt een hackathon een ‘pressure cooker’ met een competitie-element. Dat stimuleert de kwaliteit van de oplossing.
• Door verschillende disciplines in één team te zetten wordt een vraagstuk van alle kanten belicht, wat uitnodigt tot out-of-the-box oplossingen
• Hiërarchie speelt geen rol; er wordt een beroep gedaan op ieders kracht en alle ideeën worden op waarde beoordeeld
• En, niet onbelangrijk: binnen een afgebakend tijdsbestek heb je als projectteam meerdere uitgewerkte oplossingen tot je beschikking

How to Hackathon?

Een hackathon hoeft niet per se 24 of 48 uur te duren. In een paar uur kan, met de juiste vraagstelling en voorbereiding, al een scala aan prachtige innovatieve oplossingen worden ontwikkeld. Wat is belangrijk voor een geslaagde hackathon?

• Stel teams samen met mensen van buiten het project en zorg daarbij voor veel diversiteit: creatieve denkers, techneuten, inhoudsdeskundigen of andere mensen uit de praktijk.
• Een ideaal team is niet groter dan ongeveer vijf tot zes personen.
• Deelname van mensen uit het projectteam zelf heeft een nadeel. De verleiding is dan groot om elke potentiële oplossing direct te wegen op haalbaarheid binnen de context van het project. En dat gaat ten koste van de creativiteit.
• Zet de leden van het projectteam in als juryleden.
• Breng een competitie-element in. Loof een prijs uit voor het team dat het winnende concept inbrengt.
• Maak als jury vooraf duidelijk waar het concept op beoordeeld wordt. Je kunt bijvoorbeeld denken aan factoren als praktische inpasbaarheid, kosten effectiviteit en mate van innovatie.
• Laat de vorm waarin de teams werken vrij. Sommigen zullen aan het eind met een volledige Proof of Concept komen, anderen met een presentatie, advies of mock-up.

Waarvoor is een hackathon als werkvorm geschikt?

Het belangrijkste is dat er sprake is van een afgebakend vraagstuk, waarvoor in principe geen kennis nodig is van alle ins en outs van het project. Dit vraagstuk moet zó helder omschreven kunnen worden, dat ook een leek begrijpt wat er aan de hand is. Een paar voorbeelden van vraagstukken uit mijn eigen praktijk in de zorg ICT:

Als we in het ziekenhuis volledig papierloos willen werken, hoe kunnen we dan nog informatie vastleggen aan het bed van de patiënt?

Hoe zorgen we dat alle zorgprofessionals goed worden opgeleid voor het nieuwe ICT-systeem, zonder dat de hele organisatie stil komt te liggen? (Tipje van de sluier: zet gaming in als opleidingstool. Daarover een volgende keer meer…)

Hoe begeleid je enkele duizenden gebruikers over meerdere locaties bij de go live van een nieuw systeem?

Kortom, een hackathon is meer dan een nachtelijke hobby voor programmeurs. Het is als werkvorm buitengewoon geschikt om taaie problemen in projecten te tackelen of gewoonweg meer innovatie in projecten en organisaties te blazen.