Het Waarom (met een hoofdletter) heeft de laatste jaren dankzij de TedTalk van Simon Sinek terecht veel positieve aandacht gekregen. Dat doet je bijna vergeten dat er nog een ander waarom (zonder hoofdletter) bestaat, die een heel ander effect heeft dan inspireren en verbinden.

Een sfeerbeeld van een willekeurige vergadering: er staat een vraagstuk op de agenda waar een oplossing voor gevonden moet worden. Rode draad van de reacties vormt bespiegelingen op de vraag: “Waarom zijn we in deze situatie terecht gekomen?” Terwijl de discussie zich richt op het zoeken van de oorzaak, tikt de tijd gestaag door en voel je de energie langzaam maar zeker weglekken. Aan het eind van de vergadering voel je je alsof je batterij nagenoeg leeg is en zijn jullie bovendien weinig opgeschoten met het vinden van een oplossing. Wat gebeurt hier?

Slaapmiddel

Het zoeken van de oorzaak van een knelpunt of vraagstuk geeft op neurologisch niveau het effect dat we een beetje indommelen. We blijven daarmee namelijk in het verleden hangen en dat heeft op onze hersenen het omgekeerde effect van wanneer je een toekomstgerichte vraag stelt. In dit laatste geval wordt de hersenfunctie waar het verander- en actiepotentieel in huist geactiveerd en gaan we automatisch ‘aan’. Maar volgen we de (ingesleten) neiging om het verleden te analyseren, dan werkt dit ‘waarom is dit gebeurd’ als een soort slaapmiddel.

Als leider wil je het creatieve potentieel van je team aanboren. Daarvoor is het belangrijk om precies die luikjes in de hersenen te openen waar verander- en actiepotentieel achter schuilen. En die luikjes open je niet door te focussen op ‘waarom doen we de dingen zoals we ze doen’ of ‘waarom zijn we hier in vredesnaam in terecht gekomen?’

Truc

Er is een simpele en ongehoord krachtige truc waarmee je dat creatieve potentieel wel aanboort. Het begint met het verschuiven van de aandacht van de analyse (het verleden) naar oplossingen (de toekomst). Van het ‘waarom’ naar het ‘hoe’ dus. De échte sleutel ligt namelijk bij het stellen van actie- en ontwikkelgerichte vragen.

Effectieve vragen zijn vragen die beweging brengen. Het zijn vragen die helpen om een shift te maken in je waarneming. Vaak beginnen deze vragen met ‘wat’ en ‘hoe’, omdat die uitnodigen tot nieuwe inzichten en oplossingen. Je tapt meteen in op de juiste energie als je vragen stelt als: “Wat zou er gebeuren als….” of “Hoe kunnen we….”

Actiegerichte vragen openen deuren, terwijl de ‘waarom’-vraag een oorzaak probeert te achterhalen en daarmee juist bewust deuren sluit. Het verschil is duidelijk voelbaar als je denkt aan de dynamiek die ontstaat tijdens een brainstorm. In zo’n situatie is alles erop gericht is om in mogelijkheden te denken. Zet daar tegenover het gevoel dat ontstaat als je met elkaar zoekt naar één specifieke oorzaak waarom iets fout is gegaan en neem het verschil in energie waar. Bovendien betekent het vaststellen van een oorzaak nog niet dat je ook een oplossing hebt gevonden.

Experimenteer eens met het bewust wegsturen van de diepgewortelde neiging om eerst het ‘waarom’ vast te willen stellen. In plaats daarvan richt je je consequent op actiegerichte vragen, waardoor je gaat ervaren wat dat doet met de energie én met de kwaliteit van de oplossing.

P.S. Een mooie tool daarbij is het ebook Vragen voor nieuwe leiders. Je kunt het hier downloaden.